เชียงใหม่เป็นเมืองที่โดดเด่นเรื่องงานศิลป์ อาจเนื่องจากมีภูมิทัศน์ที่เอื้อในการสร้างสรรค์ผลงาน ทั้งงานเขียน จิตรกรรมและงานฝีมือ ที่มีความประณีตสร้างสรรค์ให้ออกมาสวยงามและมีคุณค่า โดย HBG ฉบับนี้เราจะพาไปชื่นชมผลงานอันตระการตาที่บ้านจ๊างนัก
บรรยากาศโดยรวมของเฮือน “บ้านจ๊างนัก”
“บ้านจ๊างนัก” (มีความหมายว่าบ้านที่มีช้างจำนวนมาก) เป็นบ้านที่รวบรวมเอาผลงานของสล่า (ช่างในภาษาล้านนา) แกะสลักช้างที่มีความโดดเด่นในเชียงใหม่มาไว้ด้วยกัน ที่นี่เริ่มก่อตั้งขึ้นโดยสล่าเพชร วิริยะ ที่ได้เริ่มชักชวนเพื่อนฝูงสล่าแกะสลักฝีมือดี และมีความรักในศิลปะการแกะสลักไม้แบบล้านนาจัดตั้งกลุ่มแกะสลักขึ้น เพื่อบุกเบิกงานแกะสลักช้างรูปแบบใหม่โดยเน้นรูปเหมือนจริงและมีหลากหลายอิริยาบถ และเมื่อปี พ.ศ.2531 คุณลุงประยูร จรรยาวงษ์ คอลัมนิสต์ชื่อดังแห่งหนังสือพิมพ์ไทยรัฐในขณะนั้นได้ให้เกียรติมาเยี่ยมเยือน พร้อมกับตั้งชื่อบ้านว่า “บ้านจ๊างนัก”
บรรยากาศโดยรวมของเฮือน “บ้านจ๊างนัก”
การเดินทางมาที่บ้านจ๊างนักอยู่ทางถนนเชียงใหม่-แม่ออน ให้ขับตรงไปจนผ่านร้านเฮือนใจ๋ยองไปประมาณ 1 กิโลเมตร จะมีแยกวัดบวกค้างอยู่ทางซ้ายมือและป้ายบอกทางไปบ้านจ๊างนัก เลี้ยวเข้าไปประมาณ 500 เมตรจะเห็นป้ายซอย 4 และป้ายบ้านจ๊างนักให้เลี้ยวเข้าซอยได้เลย เมื่อไปถึงที่จะเห็นป้ายทางเข้าที่ทำเป็นรูปโครงช้างตัวใหญ่ และมีช้างน้อยคอยต้อนรับหน้าประตูทางเข้า เมื่อเดินเข้าไปจะเห็นช้างทั้งเล็กและใหญ่จัดวางอยู่ด้านหน้าของตัวบ้านที่ทำเป็นพิพิธภัณฑ์และเป็นจุดไว้สำหรับถ่ายรูป และตัวที่ดูเด่นสุดเห็นจะเป็นช้างไม้แมมมอธตัวใหญ่ที่แลดูมีชีวิตจริงๆ เมื่อเดินเข้าไปในพิพิธภัณฑ์ก็จะแบ่งออกเป็นส่วนๆ ด้านซ้ายมือส่วนแรกก็จะเป็นห้องแสดงประวัติและความเป็นมาของสล่าเพชร วิริยะ ให้รู้ถึงความมุ่งมั่นในการทำงานที่รักและการรักษาอนุรักษ์งานฝีมือให้คงอยู่ โดยมีการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น
บรรยากาศโดยรวมของเฮือน “บ้านจ๊างนัก”
ในส่วนของห้องจัดแสดงนั้นเมื่อเดินเข้าไปแล้วจะเห็นถึงความละลานตาจากงานแกะสลักช้างที่นำมาจัดวางอยู่ภายในห้องจนเกือบเต็ม พร้อมงานศิลปะหลากหลายรูปแบบที่เกี่ยวกับช้างให้ได้ชมกัน ทั้งภาพวาด งานแกะสลักนูนต่ำนูนสูงที่ถูกนำมารวบรวมไว้ โซนแรกนั้นโดดเด่นที่สุดคืองานแกะสลักช้างในอิริยาบถต่างๆ เรียงต่อกันเป็นแถวยาวสื่อถึงทางช้างเผือกที่สวยงาม อีกทั้งยังมีโครงกระดูกของช้างบางส่วนที่เคยเลี้ยงมาจัดแสดงไว้ ถัดไปจะเป็นห้องแสดงงานแกะสลักโบราณที่หาดูได้ยาก มีงานแกะสลักที่เปรียบเสมือนการกำเนิดของช้าง งานแกะสลักช้างขนาดเล็กแล้วนำมารวมกันเป็นช้างขนาดใหญ่สวยงาม ก่อนจะไปยังห้องสุดท้ายจะเจอโถงด้านนอก ที่จัดแสดงงานแกะสลักเป็นรูปหัวช้างทั้งเล็กและใหญ่แขวนเรียงอยู่ที่ผนัง ซึ่งบริเวณนี้จะมีงานแกะสลักที่โดดเด่นคือช้างสามเศียร (หรือช้างเอราวัณ) แบบเต็มตัวแขวนไว้เต็มผนัง ส่วนห้องสุดท้ายก่อนที่จะลงไปยังด้านล่าง ห้องนี้จะเป็นที่รวบรวมเอาสิ่งที่สล่าเพชร วิริยะได้ริเริ่มงานแกะสลักตั้งแต่ครั้งยังเป็นลูกศิษย์ครูคำอ้าย เดชดวงตา คือช้างแกะสลักตัวแรกเมื่อปี พ.ศ.2515 รวมถึงงานแกะสลักและงานด้านอื่นๆ ทั้งผลงานและเรื่องราวต่างๆ ที่เคยได้ไปแสดงความสามารถ และฝีมือในด้านการแกะสลักไม้ทั้งในและต่างประเทศ เมื่อลงจากอาคารนั้นจะมีกล่องไม้สำหรับบริจาคเงินสำหรับสนับสนุนงานของบ้านจ๊างนัก เพราะที่นี่ไม่เก็บค่าเข้าชม
บรรยากาศโดยรวมของเฮือน “บ้านจ๊างนัก”
บริเวณด้านล่างของอาคารและพื้นที่ด้านหลังเป็นที่ทำงานของสล่าแกะสลักในแต่ละส่วน สล่าก็จะทำหน้าที่ของแต่ละคนที่ได้รับมอบหมาย โดยแต่ละคนล้วนมีความชำนาญในการแกะสลักไม่ต่ำกว่า 10 ปี สามารถหมุนเวียนกันทำงานได้ด้วย จากการพูดคุยกับสล่าทำให้ทราบว่างานบางชิ้นถูกจ้างจากบริษัทใหญ่หรือบริษัทต่างประเทศ ลูกค้าจะเป็นผู้กำหนดแบบที่ต้องการ สล่าอาจจะมีการเพิ่มรายละเอียดจากที่ได้ตกลงกันไว้อีกนิดหน่อยเพื่อให้งานนั้นสมบูรณ์ที่สุด อีกทั้งสถานที่แห่งนี้ยังเป็นพื้นที่นำเสนอผลงานของศิลปินและกลุ่มช่างฝีมือพื้นบ้านของล้านนา ที่ผ่านการสร้างสรรค์จากจินตนาการสู่ผลงานแกะสลักไม้รูปช้างที่ควรจะมาเห็นด้วยตาตนเองสักครั้งหนึ่ง ที่นี่จึงเป็นเหมือนแหล่งเรียนรู้ด้านงานแกะสลักได้เป็นอย่างดี โดยทุกท่านสามารถแวะซื้อของฝากกลับบ้านได้ที่ร้านค้าของบ้านจ๊างนักอีกด้วย
บรรยากาศโดยรวมของเฮือน “บ้านจ๊างนัก”
ที่ตั้ง : บ้านจ๊างนัก เลขที่ 51/1 หมู่ 2 ตำบลบวกค้าง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ โทร.0-5333-2578
